Materia występuje w wielu stanach skupienia, to znaczy w wielu fazach. Jeżeli pominąć fazę gazową, to pozostałe fazy noszą wspólną nazwę materii skondensowanej. Pod tą nazwą kryją się zarówno kryształy, ciecze, ciała amorficzne (na przykład szkło), jak i ciekłe kryształy. Współczesne badania zjawisk zachodzących w materii skondensowanej często wymagają specyficznych warunków, takich jak: bardzo wysoka czystość próbek, bardzo niskie temperatury, bardzo wysoka próżnia.
W naszym Instytucie działa szereg grup badawczych mających często wspólne forum dyskusyjne. Stosowane są różne metody: od klasycznych do czysto jądrowych.
Do pierwszej grupy zaliczamy kalorymetrię, spektroskopię optyczną, magnetometrię, rentgenografię. Do drugiej grupy należy zaliczyć: rozpraszanie neutronów, spektroskopię mössbauerowską, magnetyczny rezonans jądrowy, anihilację pozytonów, zaburzone korelacje promieniowania gamma. Oprócz badań eksperymentalnych prowadzimy też studia teoretyczne tych zjawisk, w szczególności symulacje komputerowe. Oddzielnym zagadnieniem rozwijanym w IFJ jest fizyka procesów transportu neutronów. Informacje, jakie można uzyskać ze znajomości tych procesów, służą do badania różnych własności ośrodków (np. w badaniach geologicznych, projektowaniu osłon przed promieniowaniem).